Mieszkanie dla młodych - jednak rozczarowanie?

W powyższym programie pokładane są duże nadzieje, zważywszy na fakt, że z podobnego programu „Rodzina na swoim” nie można już skorzystać (program jest obecnie wygaszany), a Komisja Nadzoru Finansowego ostatnio zmieniła/zaostrzyła Rekomendację S dla banków dot. udzielania kredytów hipotecznych, tj. od stycznia 2014 roku osoba/osoby ubiegające się o kredyt hipoteczny będą musiały posiadać przynajmniej 5% wkładu własnego, a w 2017 roku już 20% wkładu własnego.

W przeciwieństwie do wygaszanego programu „Rodzina na swoim”, program „Mieszkanie dla młodych” polegać ma właśnie na dofinansowaniu części wkładu własnego oraz w przypadku wskazanym w Ustawie na spłacie części kredytu. Wsparcia finansowego będzie udzielał Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków Funduszu Dopłat – wniosek o dofinansowanie będzie trzeba złożyć do BGK za pośrednictwem instytucji kredytującej. Z projektu Ustawy wynika, że program ma obowiązywać przez 5 lat, tj. od 2014 roku do 2018 roku, a Rząd przewiduje, iż z dofinansowania skorzysta ok. 115 tyś. beneficjentów.

Przepisy Ustawy w sposób szczegółowy określają beneficjentów programu „Mieszkanie dla młodych”. Program z założenia ma być skierowany do młodych małżeństw, osób samotnie wychowujących dzieci oraz osób samotnych – singli. „Dofinansowanie wkładu własnego może zostać udzielone nabywcy lokalu mieszkalnego w związku z nabyciem nowo wybudowanego lokalu mieszkalnego od osoby, która wybudowała lokal mieszkalny w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, i zaciągnięciem na ten cel kredytu w instytucji kredytującej” (art. 3 Ustawy).

W przypadku osób samotnych, Ustawa uzależnia przyznanie dofinansowania wkładu własnego między innymi od wieku tejże osoby. W tym przypadku nabywca lokalu mieszkalnego może ubiegać się o dofinansowanie, w sytuacji gdy złożył wniosek o dofinansowanie wkładu własnego najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym ukończył 35 lat. W przypadku gdy nabywcą jest małżeństwo powyższy warunek dotyczy młodszego małżonka.

Należy zaznaczyć, że niezależnie czy nabywcą jest osoba samotna czy małżeństwo – nabywca lokalu mieszkalnego, do którego ubiega się o dofinansowanie, nie może być:

a) właścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego,

b) osobą, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, którego przedmiotem jest lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny,

c) właścicielem lub współwłaścicielem budynku, jeżeli jego udział w przypadku zniesienia współwłasności obejmowałby co najmniej jeden lokal mieszkalny.

Dofinansowanie wkładu własnego ma wynieść 10% (dla osób samotnych i rodzin bezdzietnych) kwoty określonej jako iloczyn średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków, obowiązującego w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie. Ustawa uzależniła przyznanie dofinansowania również od wielkości nabywanego lokalu. Wielkość powierzchni użytkowej lokalu nie może być większa niż 75 m2, z tym że dofinansowaniem będzie objęty metraż do 50 m2.

Osoby wychowujące przynajmniej jedno dziecko, niezależnie czy własne, czy przysposobione, mogą liczyć na 15% dofinansowania wkładu własnego kwoty określonej jako iloczyn średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków, obowiązującego w dniu złożenia wniosku o dofinansowanie.

Ustawa przewiduje również możliwość spłaty części kredytu hipotecznego. Na spłatę części kredytu w wysokości 5% może liczyć nabywca, któremu w ciągu 5 lat od dnia nabycia lokalu mieszkalnego urodziło się trzecie lub kolejne dziecko lub który przysposobił trzecie lub kolejne dziecko.

Należy uznać, iż Ustawa przyjęła jedno bardzo trafne rozwiązanie. Zgodnie z art. 6 ust. 3 „jeżeli w ocenie instytucji kredytującej nabywca lokalu mieszkalnego, pomimo dofinansowania wkładu własnego, nie będzie posiadał zdolności kredytowej w rozumieniu art. 70 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r. poz. 1376, 1385 i 1529), do umowy kredytu mogą przystąpić zstępni, wstępni, rodzeństwo, małżonkowie rodzeństwa, ojczym, macocha lub teściowie nabywcy lokalu mieszkalnego.”

Należy zasygnalizować, iż zgodnie z art. 14 ust 1 Ustawy „w przypadku gdy nabywca lokalu mieszkalnego, w okresie 5 lat od dnia zawarcia umowy o ustanowieniu lub przeniesieniu własności lokalu mieszkalnego:

1) dokonał zbycia prawa własności lub współwłasności tego lokalu mieszkalnego,

2) wynajął lub użyczył ten lokal mieszkalny innej osobie,

3) dokonał zmiany sposobu użytkowania tego lokalu mieszkalnego w sposób uniemożliwiający zaspokajanie własnych potrzeb mieszkaniowych

4) uzyskał prawo własności lub współwłasności innego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w całości lub w części, którego przedmiotem jest inny lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, z wyłączeniem uzyskania tych praw w drodze spadku

– część finansowego wsparcia udzielonego nabywcy lokalu mieszkalnego podlega zwrotowi do Funduszu Dopłat w kwocie odpowiadającej iloczynowi kwoty uzyskanego dofinansowania wkładu własnego oraz wskaźnika równego ilorazowi liczby pełnych miesięcy pozostających do zakończenia okresu 5 lat i liczby 60.”

Niestety, poważnym ograniczeniem rządowego programu, które nakłada Ustawa, jest również nie za wysoka cena zakupu lokalu mieszkalnego. Zgodnie z założeniem projektu ustawy cena lokalu nie może przekroczyć kwoty stanowiącej iloczyn powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego i średniego wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych, obowiązującego w gminie, na terenie której położony jest lokal mieszkalny.

Podsumowując, pomimo dobrych idei Ustawy, program może nie spełnić pokładanych w nim nadziei zarówno nabywców lokali mieszkalnych chcących skorzystać z programu, jak i deweloperów. W mojej ocenie niskie limity cen za 1 m2 mieszkań objętych dopłatą spowodują, że osoby chcące skorzystać z programu będą musiały decydować się na zakup lokali na peryferiach miast ewentualnie decydować się na lokale o niskim standardzie. Nadto, program umożliwia uzyskanie dofinansowania tylko do zakupu lokali z rynku pierwotnego, w związku z czym osoby zamieszkałe w mniejszych miejscowościach, w których powstaje mało nowych inwestycji mogą mieć problem z nabyciem lokalu z rynku pierwotnego. Jak wspomniałem na początku, projekt Ustawy trafił do Sejmu, w związku z czym możliwe są jeszcze zmiany w głównych założeniach programu „Mieszkanie dla młodych”.